Πόσο συχνά χρεοκοπούν τα κράτη?

Το πρόβλημα της χρεοκοπίας των κρατών πηγαίνει πολλές δεκαετίες πίσω. Από το 1820 έως το 2003 έχουν χρεοκοπήσει 246 φορές σχεδόν όλα τα κράτη του πλανήτη. Οι αιτίες χρεοκοπίας διαφέρουν και συνήθως αφορούν υπερβολικό δανεισμό, πολέμους, αύξηση επιτοκίων ή κακή αποτίμηση στις τιμές των αγαθών (φούσκες). Μπορεί να ακούγεται παρήγορο το γεγονός ότι δεν έχει υπάρξει κράτος που να μην έχει χρεοκοπήσει στην ιστορία του, μιας και η χώρα μας βρίσκεται συνεχώς υπό την απειλή της χρεοκοπίας, ωστόσο οι συνέπειες από μία ενδεχόμενη χρεοκοπία είναι σημαντικές και έχουν άμεση επίπτωση στο βιοτικό επίπεδο των πολιτών της. Παρακάτω σας παρουσιάζω 3 διαγράμματα που βρήκα με τα κράτη που έχουν χρεοκοπήσει από το 1820 έως το 2003. Εν όψη της συνόδου κορυφής και ενός επερχόμενου κουρέματος, που όλα δείχνουν ότι θα είναι με την ψιλή, ας ελπίσουμε ότι η χώρα μας δεν θα συμπληρώσει τα διαγράμματα τουλάχιστον για το 2011.   

Όπως θα παρατηρήσετε από τα παρακάτω διαγράμματα υπάρχουν περίοδοι στις οποίες δεν υπήρχε καμία χρεοκοπία κράτους. Σε αντίθεση με άλλες περιόδους όπου υπήρχε μεγάλος αριθμός κρατών που χρεοκόπησαν μαζικά και σχετικά κοντά. Αυτό το φαινόμενο, δηλαδή της χρεοκοπίας κατά ομάδες (clusters), μπορεί να εξηγηθεί καθώς όταν ένα κράτος χρεοκοπεί μπορεί να παρασύρει στην χρεοκοπία και άλλα κράτη (domino) τα οποία έχουν επενδύσει σε κρατικά ομόλογα του αρχικού κράτους που χρεοκόπησε. Αυτός είναι ένας πιθανός κίνδυνος που φοβούνται και στην περίπτωση της Ελλάδας, η εξάπλωση δηλαδή της κρίσης και σε άλλα Ευρωπαϊκά κράτη τα οποία έχουν επενδύσει σε Ελληνικά ομόλογα και γιατί όχι στην Αμερική η οποία απ' ότι φαίνεται έχει στην κατοχή της τα περισσότερα CDS (ασφάλιστρα κινδύνου) για το Ελληνικό χρέος. Ενδεχόμενη χρεοκοπία λοιπόν της Ελλάδας θα επηρέαζε πιθανώς σε κάποιο βαθμό την Αμερικανική οικονομία αφού σε καμία περίπτωση κανένας χρηματοπιστωτικός οργανισμός δεν μπορεί να διαθέσει τρισεκατομμύρια (τόσο εκτιμώνται τα CDS) ως αποζημίωση για τα στοιχήματα της πιθανής χρεοκοπίας της Ελλάδας. Γι΄ αυτό και ο Αμερικανός πρόεδρος Obama "γκρινιάζει" και ζητάει συνεχώς να βρεθεί μία λύση για το πρόβλημα χρέους που αντιμετωπίζουν τα κράτη μέλη της Ευρωζώνης. Τι γίνεται όμως όταν το κόστος διάσωσης ενός Ευρωπαϊκού κράτους αρχίζει να γίνεται συγκρίσιμο με το κόστος αποπομπής του από την Ε.Ε.; Μήπως πρέπει να ανησυχούμε; Το "παιχνίδι" φαίνεται να εξελίσσετε σε εφιάλτη αφού πλέον οι τράπεζες δηλώνουν - απειλούν ευθέως ότι καλωσορίζουν ένα haircut 60% που θα συνοδεύεται από "πιστωτικό γεγονός" απέναντι στο οποίο οι ίδιες έχουν "θωρακισθεί" με καλύψεις CDS.

Το παρακάτω διάγραμμα δείχνει τον αριθμό των χρεοκοπιών ανά έτος συνολικά για όλα τα κράτη. Τα δεδομένα είναι από το γνωστό σε όλους μας ΔΝΤ (IMF) και τον Αμερικάνικο οίκο αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας Standard and Poor's (S&P).

κάντε κλικ για zoom

Τα επόμενα διαγράμματα έχουν χωριστεί σε τρεις περιόδους για να είναι πιο ευανάγνωστα, καθώς όπως είπα παραπάνω σχεδόν όλα τα κράτη έχουν χρεοκοπήσει μία φορά τουλάχιστον στην ιστορία τους. Η περίοδος από το 1820 έως το 1920 αριθμεί 77 χρεοκοπίες κρατών. Σε αυτή την περίοδο η Ελλάδα χρεοκόπησε 2 φορές. Από το 1921 έως το 1980 έχουν καταγραφεί 61 χρεοκοπίες, με μεγάλο αριθμό κρατών την περίοδο λίγο μετά το 1929 όπου και συνέβη η μεγαλύτερη οικονομική κρίση στην ιστορία της Αμερικής. Σε αυτή την περίοδο βρίσκουμε την Ελλάδα ακόμα μία φορά, την Γερμανία 2 φορές, την Τουρκία 3 φορές αλλά και πολλά ανεπτυγμένα κράτη σήμερα όπως η Κίνα, η Αυστρία, η Ιαπωνία και η Βραζιλία. Τέλος την πιο πρόσφατη περίοδο, δηλαδή από το 1981 έως και το 2003, περιλαμβάνονται οι περισσότερες χρεοκοπίες που συνέβησαν στην ιστορία του πλανήτη, δηλαδή 108 τον αριθμό. Συγκεκριμένα αυτή την περίοδο θα βρούμε αρκετές χώρες της Λατινικής Αμερικής, Αφρικανικά και Ασιατικά κράτη καθώς και χώρες από την ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων. Κάντε κλικ πάνω στις εικόνες για μεγέθυνση για να δείτε τα κράτη.

κάντε κλικ για zoom

κάντε κλικ για zoom

κάντε κλικ για zoom

Ενδιαφέρον επίσης είναι και το παρακάτω διάγραμμα το οποίο παρουσιάζει το χρέος των χωρών σε ποσοστό του ΑΕΠ. Η Ελλάδα είναι τρίτη στον κόσμο όμως τα στοιχεία αφορούν μέχρι το 2009 και επειδή η Ελλάδα το 2010 είχε χρέος 150% είμαστε δεύτεροι στον κόσμο και πρώτοι στην Ευρώπη! Το πρόβλημα όμως δεν είναι μόνο το χρέος, που όλα δείχνουν ότι θα μειωθεί (όχι ανώδυνα βέβαια) με το πολυσυζητημένο και επερχόμενο haircut, αλλά ακόμα πιο σημαντικό πρόβλημα κατά την άποψη μου είναι ο ρυθμός με τον οποίο δημιουργούμε ετήσια ελλείμματα τα οποία αυξάνουν το συσσωρευμένο χρέος. Δηλαδή καταναλώνουμε περισσότερα από αυτά που παράγουμε κάθε χρόνο με αποτέλεσμα να χρειαζόμαστε συνεχή δανεισμό. Και γι' αυτό μόνο μία λύση υπάρχει. Η καθοριστική μείωση του σπάταλου κράτους και όχι η διαρκής υπερφορολόγηση των πολιτών.

κάντε κλικ για zoom

Όπως είχε πει και ένας σύμβουλος της Βασίλισσας Ελισάβετ της Αγγλίας σε μία συνέντευξη, του οποίου το όνομα δεν θυμάμαι, τα κράτη είναι φυσιολογικό να χρεοκοπούν διότι αποτελούνται από ανθρώπους οι οποίοι κάποια στιγμή στη ζωή τους φέρονται ανόητα ή σπάταλα και εξαπατώνται. Είναι στην φύση του ανθρώπου να πέφτει και να να ξανασηκώνεται. It's not a big deal!

Βέβαια εάν ήμουν και εγώ στην ηλικία του (ήταν αρκετά μεγάλος) και είχα την περιουσία του πιθανώς να προσέγγιζα με την ίδια χαλαρότητα το θέμα της πιθανής χρεοκοπίας της χώρας μου. Δυστυχώς όμως δεν μπορώ να κάνω το ίδιο!

Φυσικά και δεν πρέπει να χάσουμε την αισιοδοξία μας ωστόσο τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα και το μέλλον αβέβαιο.